Een levenshouding voor rust en tevredenheid
door Jacqueline
Misschien ben je wel eens op yogavakantie geweest en stond er ‘karma yoga’ op het programma. Dit betekent meestal dat je helpt met koken, de afwas doet of schoonmaakt. Vaak wordt karma yoga gezien als werk zonder dat je er iets voor terugkrijgt. Een soort vrijwilligerswerk dus. Maar eigenlijk betekent karma yoga iets anders, zoals beschreven in de Bhagavad Gita.
Wat zegt de Bhagavad Gita over (karma) yoga?
योगस्थ: कुरु कर्माणि सङ्गं त्यक्त्वा धनञ्जय
सिद्ध्यसिद्ध्यो: समो भूत्वा समत्वं योग उच्यते
Voer je acties uit vanuit yoga, o Arjuna,
en laat elke gehechtheid aan succes of falen varen.
Een gelijkmatige geest wordt yoga genoemd.
Bhagavad Gita 2:48
Volgens bovenstaande tekst kunnen we het beste onze dagelijkse dingen doen en keuzes maken zonder gehecht te raken aan de uitkomst of gewin ervan. “Karma” betekent “actie” en “yoga” betekent “verbinden”, waarin we twee tegenpolen (succes en falen) samenvoegen tot één. Klinkt misschien vaag, maar hieronder wordt het duidelijker.
Leven = actie + resultaat
Heel kort door de bocht bestaat je leven uit acties en de resultaten ervan. Je kunt zelf kiezen welke acties je onderneemt in je (dagelijkse) leven, maar het resultaat ervan staat niet altijd vast. Het resultaat wordt beïnvloed door de natuurlijke wetmatigheden van deze wereld. Sommige effecten kennen we allemaal, zoals de zwaartekracht die zorgt dat dingen naar beneden vallen, een schorpioen steekt en vuur doet pijn als je je hand erin steekt. In deze gevallen accepteren we de natuur, gaan we er op de juiste manier mee om of vermijden we het. We proberen niet wanhopig om vuur in water te veranderen en dan teleurgesteld te zijn als het niet lukt. Maar wist je dat we dit in andere gevallen in ons leven – onbewust – best vaak doen?
Verandering en het probleem van gehechtheid
Hoe graag zou je niet willen dat je kids altijd klein en onschuldig blijven, dat je geen rugpijn meer hebt, of dat de ruzie met een vriend(in) voorbijgaat? Er zijn problemen die je zelf kunt oplossen, maar als ze lang voortduren, is het wellicht iets dat je niet kunt veranderen. Vaak hebben die problemen te maken met tijd of verandering. Maar verandering hoort bij het leven. Verandering is leven. Alles wat geboren is, zal groeien, ouder worden en uiteindelijk sterven. Dat is de natuurlijke gang van zaken, een natuurwet. We kunnen hier niets anders van verwachten.
Het vastklampen aan mensen, ervaringen uit het verleden, toekomstige verlangens of een oneindig gezond lichaam kan dus alleen maar problemen veroorzaken. Er is namelijk geen manier om verandering of verval te overwinnen. Probeer je dat wel, dan is dat een vorm van verzet tegen het leven zoals het is. Dat creëert spanning, haalt ons uit het moment en maakt ons ongelukkig. Krishna in de Bhagavad Gita noemt dit: een probleem creëren dat niet valide is en dus niet bestaat. Zodra je dat inziet, voorkom je een hoop (kop)zorgen.
Controle loslaten en accepteren
Oké, we willen als mens graag de touwtjes in handen hebben over ons leven. We kiezen bewust onze acties omdat we bepaalde verlangens en wensen vervuld willen zien. De uitkomsten van wat we doen, plaatsen we vervolgens in categorieën: fijn, slecht, succesvol, gefaald, boven of onder verwachting. Op deze manier creëren we afwijzing of gehechtheid aan de uitkomsten. En daar ligt het probleem verscholen.
De Gita biedt een oplossing: het resultaat van onze acties neutraal maken. Geen oordelen, labels en dualiteiten meer. Hier komt het woordje ‘yoga’ (verbinden) om de hoek kijken. Door onze likes en dislikes samen te voegen, creëren we één uitkomst. Want wist je dat alles van nature neutraal is, totdat onze gedachten er een positieve of negatieve lading aan geven? Met karma yoga maak je je reactie dus objectief zodat er geen afkeer of gehechtheid is die voor problemen kan zorgen. Want zoals we eerder zagen: sommige zaken in de natuur zijn nu eenmaal zo. Dan kun je je wel hopeloos vastklampen aan een gewenste uitkomst, maar de natuur bepaalt uiteindelijk het resultaat.
Vertrouw op de natuur
Maar wacht even, dit betekent niet dat je onverschillig door het leven moet gaan en geen plezier meer mag beleven. Je mag nog steeds genieten van een mooie avond die je organiseert, van je gelijk halen of een compliment krijgen. En ja, verlies, pijn en iets dat stuk gaat kunnen je wel degelijk raken. Het betekent ook niet dat je alleen nog maar in bed moet blijven en denken: “Het maakt toch niet uit wat ik doe.” Nee, we maken onze keuzes om te overleven, ervaringen op te doen en verlangens vanuit tevredenheid te vervullen. Als een persoon of situatie geen geluk, energie, inspiratie of kennis brengt – en je hebt de keuze – pas het aan.
Wát je doet is hier niet het probleem, het gaat erom hoe je omgaat met het resultaat en hoe je erop reageert. Als de uitkomst anders uitpakt dan je wilde – je bent niet aangenomen, je verliest een wedstrijd, je relatie strandt – zie jezelf dan niet als een mislukkeling. Leer ervan en handel opnieuw.
Accepteer dat de uitkomsten voortvloeien uit de wonderen van natuur. Begrijp dat de wereld, de elementen, alle levende wezens en de geest functioneren volgens deze principes. Vertrouw erop dat de natuur altijd een passend en oprecht resultaat zal geven. Karma yoga zorgt voor rust en tevredenheid
Het leven gaat zoals het gaat, en daar kunnen we niet altijd iets aan veranderen. Waar we wél de baas over zijn, is onze reactie op uitkomsten en situaties. Dat is karma yoga: een mindset die ons kan helpen om niet meegesleept te worden in emotionele (je rot voelen) en mentale (piekeren) reacties op gebeurtenissen. Het kan een verlichtend gevoel geven door te beseffen dat elke uitkomst van wat je doet een passend antwoord is uit de natuur. En door je ding te doen zonder gehechtheid aan het eindresultaat of beloning ontstaat er rust en tevredenheid.
Problemen verdwijnen als we de uitkomsten van onze acties accepteren zoals ze komen.
